Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2021 r.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Marta Ładzińska

Protokolant: Katarzyna Przybylska

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2021 r. w Jeleniej Górze

sprawy z odwołania N. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.
na skutek odwołań od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 30 stycznia 2020 r. znak (...) oraz z dnia 04 lutego 2020 r. znak (...)

o zasiłek opiekuńczy, zasiłek chorobowy, o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

I.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 30 stycznia 2020 r. znak (...) w ten sposób, że ustala, że wypłacony wnioskodawczyni N. T. zasiłek opiekuńczy i chorobowy za okresy od dnia 03 października 2019 r. do dnia 10 października 2019 r. oraz od dnia 28 października 2019 r. do dnia 25 listopada 2019 r. nie są świadczeniami nienależnie pobranymi;

II.  ustala, że wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do zwrotu zasiłku chorobowego i zasiłku opiekuńczego wypłaconego za okresy wskazane w punkcie I wyroku;

III.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 04 lutego 2020 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni N. T. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 05 grudnia 2019 r. do dnia 09 grudnia 2019 r.;

Sygn. akt IV U 71/20

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni N. T. pismem z dnia 27 lutego 2020 r. (data wpływu do organu rentowego) złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 30 stycznia 2020 r. znak (...), którą organ rentowy zobowiązał wnioskodawczynię do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku opiekuńczego i zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za okres od 3.10.2019 r. do 10.10.2019 r. i od 28.10.2019 r. do 25.11.2019 r. w kwocie 5.772 zł wraz z odsetkami.

Wnioskodawczyni zażądała zmiany decyzji i orzeczenia, że przysługuje jej prawo do zasiłków za okresy objęte ww. decyzją.

W uzasadnieniu wskazała, że organ rentowy błędnie ustalił stan faktyczny, ponieważ składki za październik 2019 r. zostały zapłacone w terminie, tj. 9.11.2019 r. w wysokości 2.571,04 zł, zgodnie z deklaracją 01 za październik 2019 r. Podniosła, że jako osoba współpracująca z mężem K. T. prowadzi działalność gospodarczą. Przebywała na zasiłku opiekuńczym w dniach 3-10.10.2019 r. oraz na zasiłku chorobowym w dniach 28.10.2019 r. -25.11.2019 r. W deklaracji 01 za października 2019 r. księgowa wykazała pełną podstawę wymiaru składek, nie uwzględniając ww. okresów zasiłkowych. Wysokość składki wyniosła 2571,04 zł. W związku z wyższymi wpłatami w miesiącach od lipca do września 2019 r. płatnik posiadał nadpłatę na koncie w ZUS w wysokości 1.853,97 zł. Nadpłatę tę księgowa rozliczyła na poczet płatności za październik. W dniu 9.11.2019 r. został wykonany przelew w kwocie 717,07 zł.

W listopadzie 2019 r. organ rentowy uznał oba zasiłki za należne. W grudniu księgowa wydała dyspozycję, by rozliczyć październik z uwzględnieniem przyznanych wnioskodawczyni zasiłków, czyli pomniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne o okresy zasiłkowe, co skutkowało nadpłatą na koncie płatnika. W dniu 3.12.2019 r. została złożona deklaracja korygująca 02 za październik 2019 r., wskazując okresy zasiłkowe 3-10.10.2019 r. i 25-31.10.2019 r., z której wynikało, że nadpłata wynosi 472 zł. Następnie księgowa zauważyła, ze popełniła błąd w deklaracji korygującej, ponieważ okres choroby przypadł od 28.10.2019 r., a nie od 25.10.2019 r. Została złożona deklaracja korygująca 03 za październik 2019 r., w której prawidłowo wykazano okresy zasiłkowe i należną kwotę wpłat na ubezpieczenie 2193,54 zł. Uwzględniając dokonane wpłaty za październik 2019 r., powstała nadpłata 377,50 zł (2571,04 zł wpłacone - 2193,54 zł należne = 377,50 zł). Nie występowała więc niedopłata za październik 2019 r., ani też niedopłata za grudzień 2019 r., ponieważ deklaracje korygujące zostały złożone przed terminem płatności składki za grudzień 2019 r.

W grudniu księgowa złożyła deklarację za listopad. Z deklaracji 01 za listopad 2019 r. wynika, że wysokość składki wynosi 1.821,72 zł.

W dniu 12.12.2019 r., mając wiadomość, że nadpłata wynosi 472 zł, został wykonany przelew na rzecz ZUS w kwocie 1350,10 zł tytułem składki za listopad 2019 r. ( 1.821,72 zł – 472 zł = 1.350,10 zł). Następnego dnia, tj. 13.12.2019 r. po informacji, że nadpłata jest jednak mniejsza, uzupełniono składkę, wpłacając 95 zł tytułem składki za listopad 2019 r. Wszystkie płatności zostały dokonane w terminie, ponieważ termin płatności to 15 grudnia 2019 r. na dzień 15 grudnia 2019 r. miesiące październik i listopad były prawidłowo rozliczone.

W styczniu 2020 r. pracownik ZUS poinformował księgową, że na koncie płatnika widnieje nieterminowa wpłata za październik z 13.12.2019 r. Księgowa wyjaśniła, ze jest to wpłata za listopad. Pracowni ZUS zaleciła złożenie wniosku o przywrócenie terminu płatności za październik 2019 r. Pismo takie zostało złożone w imieniu płatnika K. T.. Kilka dni później pracownik ZUS poinformował, że wniosek ten powinien być złożony w imieniu wnioskodawczyni N. T.. Księgowa wniosek taki złożyła. Organ rentowy nie wyraził zgody na przywrócenie terminu.

Wnioskodawczyni N. T. pismem z dnia 27 lutego 2020 r. (data wpływu do organu rentowego) złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 4 lutego 2020 r. znak (...), którą organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego za okres 5-9.12.2019 r. Wnioskodawczyni zażądała zmiany decyzji i orzeczenia, że przysługuje jej prawo do zasiłku za ww. okres.

W uzasadnieniu podniosła argumenty tożsame z argumentami zgłoszonymi w odwołaniu od decyzji z dnia 30 stycznia 2020 r.

Oba odwołania zostały wpisane pod jedną sygnaturę.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. wniósł w odpowiedzi na odwołanie o oddalenie odwołania (k. 26 i nast.) oraz o zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu stanowiska strona pozwana podtrzymała zaskarżone decyzje i ich uzasadnienie. Organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W dniu 13.12.2019 r. złożono korektę deklaracji za październik 2019 r. Na tej podstawie ustalono, że składka za październik 2019 r. została uiszczona po terminie. W okresie od 1.10.2019 r. do 31.10.2019 r. wnioskodawczyni nie podlegała więc dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni N. T. jako osoba współpracująca z mężem K. T. prowadzi działalność gospodarczą.

Przebywała na zasiłku opiekuńczym w dniach 3-10.10.2019 r. oraz na zasiłku chorobowym w dniach 28.10.2019 r. - 25.11.2019 r.

Złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do zasiłku chorobowego od dnia 5.12.2019 r. do dnia 9.12.2019 r.

(dowód: bezsporne )

K. T. współpracuje z biurem rachunkowym prowadzonym przez księgową M. B., która sporządza deklaracje ZUS i przekazuje płatnikowi informacje o wysokości należnej składki.

(dowód: zeznania świadka M. B., min. 02:50 nagrania rozprawy z dnia 26.01.2021 r., k – 60)

W deklaracji 01 za październik 2019 r. księgowa wykazała pełną podstawę wymiaru składek, nie uwzględniając ww. okresów zasiłkowych - zasiłku opiekuńczego w dniach 3-10.10.2019 r. oraz zasiłku chorobowego w dniach 28.10.2019 r. - 25.11.2019 r.

W deklaracji została wykazana wysokość składki 2.571,04 zł.

Płatnik posiadał nadpłatę na koncie w ZUS w wysokości 1.853,97 zł związku z wyższymi wpłatami w miesiącach od lipca do września 2019 r. Nadpłatę tę księgowa rozliczyła na poczet płatności za październik. W dniu 9.11.2019 r. został wykonany przelew w kwocie 717,07 zł, stanowiącą różnicę pomiędzy składką należną 2.571,04 zł a nadpłatą 1.853,97 zł (2.571,04 zł minus 1.853,97 zł = 717,07 zł).

(dowód: dowód wpłaty składki za X 2019 r., k – 12, zestawienie nadpłat, k – 15)

W listopadzie 2019 r. organ rentowy uznał oba zasiłki za należne. W grudniu księgowa wydała dyspozycję, by rozliczyć październik z uwzględnieniem przyznanych wnioskodawczyni zasiłków, czyli pomniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne o okresy zasiłkowe, co skutkowało nadpłatą na koncie płatnika.

W związku z koniecznością uwzględnienia okresów zasiłkowych w deklaracji za październik 2109 r. w dniu 3.12.2019 r. została złożona deklaracja korygująca 02 za październik 2019 r., wskazująca okresy zasiłkowe 3-10.10.2019 r. i 25-31.10.2019 r. i wskazująca składkę należną za październik 2019 r. w kwocie 2.099,04 zł. Z deklaracji tej wynikało, że nadpłata na koncie płatnika wynosi 472 zł, jako różnica składki uiszczonej 2.571,04 zł i należnej 2.099.04 zł (2.571,04 zł minus 2.099,04 zł= 472 zł). Następnie księgowa zauważyła, że popełniła błąd w deklaracji korygującej, ponieważ okres choroby przypadł od 28.10.2019 r., a nie od 25.10.2019 r., jak wykazała w deklaracji 02 za październik 2019 r.

W związku z tym została złożona deklaracja korygująca 03 za październik 2019 r., w której prawidłowo wykazano okresy zasiłkowe i należną kwotę wpłat na ubezpieczenie, tj. 2.193,54 zł. Uwzględniając dokonane wpłaty za październik 2019 r., powstała nadpłata 377,50 zł (2.571,04 zł wpłacone – 2.193,54 zł należne = 377,50 zł). Deklaracje korygujące zostały złożone przed terminem płatności składki za grudzień 2019 r., a więc nie występowała niedopłata za październik 2019 r., ani też niedopłata za grudzień 2019 r.

W grudniu księgowa złożyła deklarację za listopad. Z deklaracji 01 za listopad 2019 r. wynika, że wysokość składki wynosi 1.821,72 zł.

W dniu 12.12.2019 r., mając wiadomość, że nadpłata wynosi 472 zł, płatnik wykonał przelew na rzecz ZUS w kwocie 1.350,10 zł tytułem składki za listopad 2019 r. (1.821,72 zł – 472 zł = 1.350,10 zł). Następnego dnia, tj. 13.12.2019 r. po informacji, że nadpłata została źle policzona i jest jednak mniejsza, uzupełniono składkę, wpłacając 95 zł tytułem składki za listopad 2019 r. Wszystkie płatności zostały dokonane w terminie, ponieważ termin płatności to 15 grudnia 2019 r. na dzień 15 grudnia 2019 r. miesiące październik i listopad były prawidłowo rozliczone.

W dniu 13.01.2020 r. została uiszczona składka za grudzień 2019 r. w kwocie 2.633,94 zł.

(dowód: zestawienie nadpłat, k – 15, zestawienie wpłat, k – 16, k – 47, karta zasiłkowa, k – 37, dowód wpłaty składki za XI 2019 r., k – 49, dowód wpłaty składki za XI 2019 r., k – 50, 51, dowód wpłaty składki za XII 2019 r., k – 52, informacja ZUS, k – 65, dokumenty rozliczeniowe N. T.- akta ZUS, przesłuchanie wnioskodawczyni N. T.,, min. 13:39 nagrania rozprawy z dnia 26.01. (...)., k 60v-61)

W styczniu 2020 r. pracownik ZUS poinformował księgową, że na koncie płatnika widnieje nieterminowa wpłata za październik z 13.12.2019 r. Księgowa wyjaśniła, ze jest to wpłata za listopad. Pracownica ZUS zaleciła złożenie wniosku o przywrócenie terminu płatności za październik 2019 r. Pismo takie zostało złożone w imieniu płatnika K. T.. Kilka dni później pracownik ZUS poinformował, że wniosek ten powinien być złożony w imieniu wnioskodawczyni N. T.. Księgowa wniosek taki złożyła. Organ rentowy nie wyraził zgody na przywrócenie terminu.

(dowód: wniosek z dnia 29.01.2020 r., k – 7-7v, decyzja ZUS z dnia 14.02.2020 r., k – 8-9, decyzja ZUS z dnia 14.02.2020 r., k 10-11, zeznania świadka M. B., min. 08:50 nagrania rozprawy z dnia 26.01.2021 r., k – 60v, przesłuchanie wnioskodawczyni N. T.,, min. 13:39 nagrania rozprawy z dnia 26.01. (...)., k 60v-61)

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów zawartych w aktach organu rentowego, w szczególności na dokumentach zgromadzonych w toku kontroli doraźnych, dokumentów przedłożonych w toku postępowania sądowego, których żadna ze stron nie kwestionowała. Sąd oparł się także na zeznaniach świadka M. B. i na przesłuchaniu wnioskodawczyni, które był spójne z dokumentacją przedstawioną w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania ubezpieczonej N. T. zasługiwały na uwzględnienie.

Wnioskodawczyni żądała ustalenia, że wypłacone jej zasiłki za okres od 3.10.2019 r. do 10.10.2019 r. i od 28.10.2019 r. do 25.11.2019 r. są należne i że nie ma obowiązku ich zwrotu oraz żądała przyznania prawa do zasiłku chorobowego za okres 5-9.12.2019 r.

Podstawą materialnoprawną zaskarżonej decyzji z dnia 30.01.2020 r. był przepis art. 32 i 66 ust. 1 i 3 ustawy zasiłkowej w związku z art. 1 ust. 1 i 6 ust. 1 Ustawy zasiłkowej i art. 68 Ustawy zasiłkowej oraz art. 84 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jak stanowi przepis art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Na mocy przepisu art. 32 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. z 2020 r. poz. 326 i 568), lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,

b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,

c) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;

2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat.

Jak stanowi przepis art. 84 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

W przedmiotowej sprawie podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia miało ustalenie, czy wnioskodawczyni uiściła składkę za październik 2019 r. w prawidłowej wysokości i w terminie.

Swoje decyzje organ rentowy opierał bowiem na twierdzeniu, że składka na ubezpieczenie za październik 2019 r. została opłacona po terminie. W ocenie Sądu jest to błędne ustalenie. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, składka za październik została zapłacona w zawyżonej wysokości, tj. w kwocie 2.571,04 zł, podczas gdy kwota należna to 2.193,54 zł. Nadpłata wynikała z tego, że w pierwszej deklaracji 01/10/2019 nie uwzględniono przy obliczaniu podstawy, że wnioskodawczyni pobierała zasiłki opiekuńczy i chorobowy za okres od 3.10.2019 r. do 10.10.2019 r. i od 28.10.2019 r. do 30.10.2019 r. i wskazano podstawę wymiaru składki bez odliczeń.

Fakt, że w deklaracji korygującej 03/10/2019 wskazano podstawę wymiaru składki i składkę za październik 2019 r. wyższą niż w poprzedniej deklaracji 02/10/2019, nie ma znaczenia dla ustalenia, czy składka za październik 2019 r. została uiszczona w terminie. Złożenie tej korekty nie spowodowało niedopłaty w składce na październik, ponieważ składka została pierwotnie uiszczona w zawyżonej wysokości 2.571,04 zł, podczas gdy składka należna wynosiła 2.193,54 zł.

Ponadto zwrócić uwagę należy, że deklaracja 03 korygowała deklarację 02 i odczytywać je należy łącznie.

Złożenie deklaracji 02 i 03 nie spowodowało także niedopłaty za listopad 2019 r., ponieważ obie deklaracje zostały złożone przed terminem płatności składki za listopad i przed tym terminem uiszczono również składkę za listopad – dwoma wpłatami: 1350,10 zł dnia 12.12.2019 r. (k. 50) i 95 zł dnia 13.12.2019 r. (k. 51), w tytułach obu przelewów jasno wskazując: „listopad 2019 r.”. Wpłaty te nie miały żadnego wpływu na wysokość składki za październik 2019 r.

Okoliczność, iż złożony został wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie i że organ rentowy nie wraził na to zgody nie ma znaczenia w niniejszej sprawie bez względu na to, kto był inicjatorem złożenia takiego wniosku. Wniosek był bowiem bezprzedmiotowy, ponieważ żadnej składki nie uiszczono po terminie.

Wnioskodawczyni podlegała ubezpieczeniu w październiku i listopadzie 2019 r. Sąd uznał, że składka za październik 2019 r. została opłacona w terminie, a więc wypłacone wnioskodawczyni świadczenia za październik i listopad 2019 r. nie były nienależne, a więc nie były też nienależnie pobrane. W orzecznictwie przyjmuje się powszechnie, że każde świadczenie nienależnie pobrane jest świadczeniem nienależnym, lecz nie każde świadczenie nienależne jest świadczeniem nienależnie pobranym. W prawie ubezpieczeń społecznych "świadczenie nienależnie pobrane" to nie tylko "świadczenie nienależne" (obiektywnie, np. wypłacane bez podstawy prawnej), ale także "nienależnie pobrane", a więc pobrane przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). To jest właśnie podstawa rozróżnienia "świadczenia nienależnego" od "świadczenia nienależnie pobranego" (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2007 roku, I UK 90/07). Tak więc skoro świadczenie nie było nienależne, nie mogło być nienależnie pobranym.

W związku z powyższym Sąd uznał, że nie zaistniała żadna z przesłanek utraty prawa do zasiłku chorobowego i zasiłku opiekuńczego za okres od 3.10.2019 r. do 10.10.2019 r. i od 28.10.2019 r. do 25.11.2019 r., a tym samym ubezpieczona otrzymała zasiłki zasadnie. Ubezpieczona w ocenie Sądu miała prawo do zasiłku chorobowego i opiekuńczego, pobrane świadczenie jest więc świadczeniem należnym i brak jest podstaw do żądania jego zwrotu.

W związku z powyższym orzeczono jak w punkcie I i II wyroku.

Wnioskodawczyni żądała również przyznania zasiłku chorobowego za okres 5-9.12.2019 r. W tym zakresie odwołanie także było uzasadnione.

Organ rentowy decyzję z dnia 4.02.2020 r., w której odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego od dnia 5.12.2019 r. do 9.12.2019 r. oparł na przepisach art. 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 2, ust. 3 pkt 1,2,4 Ustawy zasiłkowej i art. 11 i 14 ust. 2 pkt 2 Ustawy systemowej.

Organ rentowy uznał, że wnioskodawczyni nie podlegała ubezpieczeniom w październiku 2019 r., a więc konieczny jest upływ tzw. okresu 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego dla ponownego objęcia jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Sąd w rozważaniach odniósł się do owe błędnej tezy organu rentowego i nie jest konieczne powtarzanie tych rozważań w kontekście decyzji z dnia 4.02.2020 r. Uznawszy, że składka za października 2019 r. została opłacona w terminie, przyjąć należy, że wnioskodawczyni podlegała ubezpieczeniom bez jakiejkolwiek przerwy i że nie jest konieczny upływ tzw. okresu wyczekiwania, o którym mowa w art. 4 ustawy zasiłkowej.

Z tych względów przyjąć należy, że wnioskodawczyni przysługiwało prawo do zasiłku chorobowego od dnia 5.12.2019 r. do 9.12.2019 r., co skutkowało orzeczeniem jak w punkcie III wyroku.

W związku z powyższym Sąd, działając na podstawie przepisu art. 477 (14) § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone decyzje w całości.

W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji.

SSR Marta Ładzińska