Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

13 maja 2021 roku

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze, Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Jarosław Staszkiewicz

Protokolant: Karolina Pałka

przy udziale inspektora pracy – E. Ś. oraz oskarżycielki posiłkowej Ł. B.

po rozpoznaniu na rozprawie 13 V 2021 roku sprawy:

M. K. ,

syna K. i W. z d. K.,

urodzonego (...) w B.,

obwinionego o to, że:

1.  jako Wójt Gminy P. reprezentujący organ prowadzący Szkołę Podstawową w S. nie wypłacił w P. nauczycielom w/w szkoły wynagrodzenia za pracę za wrzesień 2020 roku w terminie, tj. w dniu 1 IX 2020 roku ( wypłata nastąpiła w dniu 4 IX 2020 roku i w dniu 29 IX 2020 roku ),

tj. o czyn z art. 282 § 1 pkt 1 k.p. w zw. z art. 39 ust. 3 ustawy z 26 I 1982 roku Karta Nauczyciela

2.  jako Wójt Gminy P. – osoba działająca w imieniu pracodawcy wobec dyrektora Szkoły Podstawowej w S. – w dniu 29 V 2020 roku w S. wypowiedział stosunek pracy nauczycielowi mianowanemu pełniącemu funkcję dyrektora w/w szkoły Ł. B. bez przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie stosunku pracy nauczycielowi mianowanemu określonej w obowiązujących przepisach ustawy z 26 I 1983 roku Karta Nauczyciela,

tj. o czyn z art. 281 pkt 2 k.p. w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z 26 I 1983 roku Karta Nauczyciela i art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy z 14 XII 2016 roku prawo oświatowe

I.  uznaje obwinionego M. K. za winnego tego, że:

- jako Wójt Gminy P., wykonując czynności jako organ prowadzący Szkołę Podstawową w S. zdecydował o niewypłaceniu w terminie nauczycielom szkoły: D. O., I. S., I. D.-W., A. S. (1), A. R., A. B., E. B., A. M., A. S. (2), M. Ż., T. Ł. i J. B. części wynagrodzenia za wrzesień 2020 roku - dodatku motywacyjnego - podejmując decyzję, by został wypłacony 29 września 2020 roku, to jest wykroczenia z art. 282 § 1 pkt 1 k.p.

- 28 maja 2020 roku w P., jako Wójt Gminy P., wykonując czynności jako organ prowadzący Szkołę Podstawową w S., wypowiedział Ł. B., zatrudnionej w tej Szkole jako nauczyciel mianowany, stosunek pracy, powołując się na zmiany organizacyjne, które w rzeczywistości nie miały miejsca, co stanowiło rażące naruszenie przepisów prawa pracy, to jest wykroczenia z art. 281 § 1 pkt 3 k.p.

i za to, na podstawie art. 281 § 1 k.p. w zw. z art. 9 § 2 k.w., wymierza mu karę 1.000 ( tysiąca ) złotych grzywny;

II.  zasądza od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane wydatki postępowania w wysokości 120 złotych oraz wymierza mu 100 złotych opłaty.

Sygnatura akt II W 1285/20

UZASADNIENIE

Przed majem 2020 roku wójt Gminy P. – M. K. – podjął decyzję, że należy doprowadzić do likwidacji Szkoły Podstawowej w S.. Jednym ze środków do realizacji tego celu była odmowa podpisania przedstawionego przez dyrektora placówki – Ł. B. – arkusza organizacyjnego Szkoły na rok szkolny 2020/2021. Arkusz ten dyrektor przedstawiła do zatwierdzenia wójtowi – organowi prowadzącemu Szkołę – przed 21 maja 2020 roku. Sformułowano zastrzeżenia, co do jego prawidłowości, nie starano się jednak go zmodyfikować we współpracy z Ł. B., czy też doprowadzić do powstania nowego, zgodnego z oczekiwaniami wójta.

W związku z niezatwierdzeniem arkusza, 28 maja 2020 roku M. K. podpisał decyzję o rozwiązaniu stosunku pracy z dyrektor szkoły w S. z trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia. Jako powód pisemnie wskazał zmiany organizacyjne – to, że podpisanie arkusza było niemożliwe, bo nałożyłoby na Gminę niemożliwe do wykonania zobowiązania finansowe oraz, że budynek szkoły wymaga poważnego remontu.

( dowód: wyjaśnienia M. K. z k. 186-187,

zeznania Ł. B. z k. 255-256,

zeznania A. B. z k. 256-257,

zeznania E. S. z k. 257,

protokół kontroli z załącznikami z k. 6-124,

kopia arkusza z k. 243-246,

kopie pism z k. 261, 275-279 i 281,

kopia opinii z k. 280,

Pod koniec sierpnia 2020 roku podjęto jednak działania skierowane na stworzenie i zatwierdzenie arkusza organizacyjnego dla Szkoły Podstawowej w S. na rok szkolny 2020/2021. Powołana na stanowisko dyrektora Szkoły T. S. razem z pracownikami Urzędu Gminy w P. 31 sierpnia 2020 roku stworzyła taki arkusz. Uzgodniono z M. K., że ten zatwierdzi go następnego dnia, po tym, jak dokument zostanie przepisany. Zatwierdzenie arkusza miało dać możliwość pracownikom (...), by jeszcze 1 września 2020 roku przelali na rachunki nauczycieli Szkoły wynagrodzenie za wrzesień 2020 roku.

1 września 2020 roku T. S. nie dotarła jednak do (...) z ostateczną wersją arkusza. Gdy okazało się, że tego dnia trafiła do szpitala, osoby działające za Urząd Gminy P. zdecydowały o powołaniu osoby mogącej wykonywać jej obowiązki w Szkole. Gdy osobę tę wskazano i zaaprobowano, 4 września 2020 roku, do pracy wróciła T. S.. Tego samego dnia arkusz organizacyjny Szkoły został zatwierdzony i przelano nauczycielom wynagrodzenie za wrzesień 2020 roku.

M. K. zdecydował jednak, że dodatki motywacyjne przysługujące nauczycielom za pierwsze trzy miesiące roku szkolnego zostaną wypłacone na koniec miesiąca. Faktycznie trafiły na ich rachunki 29 września 2020 roku.

( dowód: wyjaśnienia M. K. z k. 186-187,

zeznania K. O. z k. 129-130,

zeznania T. S. z k. 256,

zeznania A. B. z k. 256-257,

zeznania E. S. z k. 257,

protokół kontroli z załącznikami z k. 6-124,

informacja z k. 175-177,

zarządzenie i pismo z k. 178-179,

pisma i zarządzenie z k. 180-182,

kopia zaświadczenia z k. 185,

wykaz z k. 212-240,

kopia arkusza z k. 247-250 )

Ustalenia faktyczne w sprawie oparto na zgodnych dowodach. Przesłuchiwane osoby w ten sam sposób opisały kolejne wypadki. Przedstawiały też swoje spojrzenie na tok wydarzeń. Ich twierdzenia pozostają w zgodzie z treścią dokumentów przedstawionych jako dowody. Brak było podstaw do kwestionowania rzetelności relacji przesłuchanych, choć z pewnością osoby te realizowały własne interesy prezentując przebieg wypadków.

Jedyna niezgodność w kwestiach istotnych dla postępowania pomiędzy twierdzeniami przesłuchiwanych dotyczyła tego, czy z Ł. B. po końcu maja 2020 roku ktokolwiek z osób reprezentujących Urząd Gminy P. rozmawiał na temat zmian w arkuszu organizacyjnym szkoły w S., by dostosować go do wymagań wójta. Obwiniony twierdził, że takie rozmowy były prowadzone w czerwcu 2020 roku, natomiast z zeznań pracowniczek (...), zaangażowanych zwykle w te kwestie – A. B. i E. S. – wynika, że żadne takie negocjacje nie miały miejsca. Druga z tych kobiet dodała, że nie słyszała, by ktokolwiek inny prowadził je w tym czasie w imieniu (...). Ł. B. potwierdziła, że nikt nie starał się z nią uzgadniać treści arkusza. Sąd ustalenie w tym zakresie oparł na zeznaniach świadków – pracownice (...) osobiście zajmowały się tymi kwestiami, miały najpełniejsze wiadomości w tym zakresie. Nie można ich przy tym uznać za niechętne dla wójta, dostarczające nieprawdziwych informacji, które mogłyby mu zaszkodzić. Obwiniony mógł nie znać całego obrazu sytuacji, albo celowo go zniekształcać, chcąc przedstawić swoje działania w jak najlepszym świetle.

Obwiniony przyznał, że to on zdecydował o wypowiedzeniu stosunku pracy Ł. B. 28 V 2020 roku oraz, że to on uznał, że dodatek motywacyjny do wynagrodzenia dla nauczycieli pracujących w Szkole Podstawowej w S. za pierwsze trzy miesiące roku szkolnego 2020/2021 będzie wypłacony pod koniec września. Potwierdziły to pozostałe dowody zebrane w sprawie. Dlatego jego sprawstwo w tym zakresie nie budziło wątpliwości.

Ustalono, że wynagrodzenie zasadnicze dla nauczycieli szkoły w S. za wrzesień 2020 roku nie zostało wypłacone w terminie, wynikającym z art. 39 ust. 3 ustawy z 26 I 1982 roku – karta nauczyciela - z uwagi na to, że urzędnicy Urzędu Gminy P. nie dysponowali kompletem dokumentów, które uznawali za niezbędne do obliczenia tych uposażeń. Stworzono warunki do tego, by znalazły się one w Urzędzie 1 IX 2020 roku – pod koniec sierpnia powołano T. S. na stanowisko dyrektora placówki, otrzymała ona pomoc w sporządzeniu arkusza organizacyjnego i mogła we wspomnianym terminie przedstawić dokument w Urzędzie. Nie doszło do tego z powodu nieoczekiwanego i nieprzewidywalnego zdarzenia – pogorszenia stanu zdrowia T. S. 1 IX 2020 roku.

Wspomniane wcześniejsze działania, podjęte z inicjatywy obwinionego, skierowane były więc na to, by wynagrodzenia zasadnicze mogły trafić do nauczycieli w ustawowym terminie. Nie można mu w tej sytuacji przypisać umyślnego doprowadzenia do opóźnienia w ich wypłacie. To nie jego nieostrożność spowodowała, że przelano je na rachunki pokrzywdzonych dopiero 4 IX 2020 roku. Było to wynikiem pogorszenia stanu zdrowia T. S. – a więc okoliczności, której nie mógł się spodziewać, nie mógł się na nią zawczasu przygotować.

Jest jasne, że wcześniejszy pośpiech przy powoływaniu dyrektora szkoły i sporządzaniu przez nią arkusza organizacyjnego był skutkiem uprzednich decyzji i działań obwinionego. Jednak od 26 VIII 2020 roku, a więc jeszcze przed rozpoczęciem roku szkolnego, z inicjatywy M. K. podjęto czynności, by ten stan zmienić. Miały one szanse powodzenia, mimo krótkiego czasu pozostałego do 1 IX 2020 roku. Obwiniony nie naruszył więc żadnych obowiązujących go reguł ostrożności przy okazji opisanych działań. Nie można wobec tego przyjąć, że odpowiadał za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli Szkoły Podstawowej w S. za wrzesień 2020 roku.

Inaczej potraktować należało to, że nauczyciele wspomnianej placówki nie otrzymali 4 IX 2020 roku dodatku motywacyjnego. Zgodnie z art. 30 ust.1 pkt 2 karty nauczyciela, dodatek taki stanowi składnik wynagrodzenia. W związku z tym obowiązuje go reguła wypłacania z góry za odpowiedni okres, ustalona w art. 39 ust. 3 powołanej ustawy. Wypłacanie tego dodatku dla nauczycieli szkoły w S. regulowała w tamtym czasie uchwała Rady Gminy P. z 28 IV 2009 roku numer XXXVIII/340/09. Wynika z jej § 11 ust. 3, że świadczenie przyznawane jest na czas określony na 3 miesiące. Oznacza to, zgodnie z przywołanymi wcześniej przepisami, że za pierwsze trzy miesiące roku szkolnego 2020/2021 dodatek powinien być wypłacony 1 IX 2020 roku. Z opisanych wyżej powodów, jego przelanie musiało się opóźnić do 4 IX 2020 roku. Natomiast wstrzymanie jego przekazania do 29 IX 2020 roku było nieusprawiedliwionym okolicznościami zewnętrznymi opóźnieniem wypłaty części wynagrodzenia. Wypełniało tym samym znamiona z art. 282 § 1 pkt 1 k.p.

Ustalono też, że to obwiniony podjął decyzję o wypowiedzeniu 28 V 2020 roku Ł. B. stosunku pracy jako nauczycielowi mianowanemu. Z tego wypowiedzenia ( k. 115 ) wynika, że uzasadnione zostało „zmianami organizacyjnymi uniemożliwiającymi zatrudnienie w roku szkolnym 2020/2021” z uwagi na to, że „wójt nie podpisał projektu organizacyjnego szkoły” na ten rok szkolny, ponieważ nie będzie mógł się wywiązać ze zobowiązań finansowych z niego wynikających. W uzasadnieniu zapisano też, że budynek szkoły wymaga poważnego remontu.

Wspomniane uzasadnienie powtarza częściowo treść art. 20 ust. 1 pkt 2 karty nauczyciela, który stanowi, że w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje [ się ] z nim stosunek pracy. W wypowiedzeniu odwołano się bowiem do zmian organizacyjnych uniemożliwiających dalsze zatrudnienie. Analiza tego przepisu prowadzi jednak do przekonania, że nie dotyczy on takich zmian każdego rodzaju. Jasno wskazuje, że chodzi wyłącznie o zmiany powodujące zmniejszenie liczby oddziałów lub zmianę planu nauczania. M. one uniemożliwiać dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.

W niniejszej sprawie ani w samym wypowiedzeniu, ani później obwiniony nie wykazał, by takie okoliczności zaistniały. Z treści pisma nie wynika przecież, by w szkole redukowano liczbę oddziałów lub zmieniano plan nauczania. Jako powody zmian organizacyjnych wskazano tam niepodpisanie projektu organizacyjnego szkoły oraz konieczność przeprowadzenia w budynku tej placówki oświatowej remontu, którego koszt przekracza możliwości Gminy. Ten drugi powód zupełnie nie mieści się w ramach art. 20 ust. 1 pkt 2 karty nauczyciela. Pierwszy też nie należy do wskazanych tam podstaw. Trzeba pamiętać, że w momencie wypowiedzenia pokrzywdzonej stosunku pracy nie było jeszcze wiadomo, na jakich zasadach będzie funkcjonowała Szkoła w roku szkolnym 2020/2021. Nie został zatwierdzony odpowiedni arkusz organizacyjny, złożony przez Ł. B.. Nie podjęto jednocześnie żadnych działań skierowanych na to, by ten dokument zmienić, dostosować do wymagań wójta, ani czynności, które mogłyby doprowadzić do stworzenia nowego arkusza.

Trzeba w tym miejscu wskazać, że taka bierność nie była spowodowana problemami organizacyjnymi (...), ale wynikała z celowej polityki prowadzonej wówczas przez obwinionego w stosunku do szkoły w S.. Od pewnego czasu jednoznacznie deklarował on chęć likwidacji tej placówki, podejmował prawne kroki zmierzające do wykonania tego zamierzenia. Temu celowi miała służyć odmowa zatwierdzenia arkusza organizacyjnego szkoły na rok szkolny 2020/2021.

Z zeznań świadków – Ł. B., A. B. i E. S. – jasno wynika, że w poprzednich latach, a w odniesieniu do innych szkół również w pierwszej połowie 2020 roku, w razie stwierdzenia pomyłek, bądź niedokładności w takim arkuszu na przyszły rok szkolny, czy niezgodności jego zapisów z planami Gminy, prowadzono z dyrektorami placówek rozmowy, modyfikowano treści arkuszy. Relacja A. B. odnosząca się do arkusza przedstawionego w maju 2020 roku nie wskazuje, by zawierał on zasadnicze błędy. Wydaje się, że większość z nich miała charakter omyłek. Najpoważniejszy – różna ilość oddziałów przedszkolnych – też wynikała z odmiennego potraktowania tych samych założeń przez autorkę arkusza i pracowników (...).

Dalsze losy arkusza szkoły w S. również wskazują, że jego dostosowanie do wymagań (...) nie było skomplikowane – opracowując dokument od nowa, były to w stanie uczynić trzy osoby jednego dnia – 31 VIII 2020 roku. Został on uznany za prawidłowy już w pierwszym kolejnym dniu, gdy było to możliwe – 4 IX 2020 roku. Nie może budzić wątpliwości, że w razie istnienia po stronie obwinionego woli zmodyfikowania arkusza złożonego przez Ł. B. lub zaproponowania stworzenia nowego, uwzględniającego stanowisko organu prowadzącego placówkę, zmiany mogłyby nastąpić szybko, bez problemów. O rozmowy w tym zakresie zabiegała w maju 2020 roku Ł. B., co znajduje odbicie w jej pismach z tego okresu ( k. 275-279 ). Przekazując do zatwierdzenia projekt organizacji wskazywała powody, dla których przyjął on dany kształt. Odnosiła się wówczas również do problemów bezpieczeństwa pożarowego ( k. 261 ).

Powyższe argumenty przekonują – w ocenie sądu – że odmowa zatwierdzenia arkusza i prowadzenia rozmów odnośnie do jego modyfikacji, były wynikiem starań obwinionego o likwidację placówki w S., nie wynikały natomiast z wadliwości dokumentu i niemożności wprowadzenia do niego zmian. Stan, w którym szkoła w maju 2020 roku nie miała określonego statusu na przyszły rok szkolny wynikał zatem wyłącznie z decyzji M. K.. Z pewnością w tym czasie nie mógł on twierdzić, że dojdzie tam do zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie Ł. B. w pełnym wymiarze zajęć. Nie istniał w tym zakresie żaden zapis, plan, poza ogólnym dążeniem do wstrzymania pracy placówki. Nie miał zatem podstaw, by 29 V 2020 roku wypowiedzieć pokrzywdzonej stosunek pracy. Doszło zatem w tym zakresie do naruszenia przepisów prawa pracy.

Do ustalenia, czy omawiane działanie obwinionego stanowiło wykroczenie z art. 281 § 1 pkt 3 k.p. konieczne było dodatkowo zbadanie, czy owo naruszenie miało charakter rażący. Taka cecha naruszenia oznacza, że jest ono oczywiste oraz przynosi daleko idące skutki, szkody. Z powodów wskazanych powyżej, sąd uznał, że obwiniony użył wypowiedzenia jako instrumentu do osiągnięcia zupełnie niezwiązanego z nim celu, a więc pozaprawnej, faktycznej likwidacji działalności szkoły w S.. Z jego wypowiedzi z tamtego okresu wynika, że uważał, że brak projektu organizacyjnego doprowadzi do niemożności zorganizowania zajęć w roku szkolnym 2020/2021 i do faktycznego zakończenia funkcjonowania placówki. Dlatego zalecał rodzicom przenoszenie dzieci do innych szkół. Trzeba więc ustalić, że wypowiedzenie nie miało żadnego związku ze wskazanymi w nim przyczynami, czy też okolicznościami, o których mowa w powołanym tam przepisie - 20 ust. 1 pkt 2 karty nauczyciela. Miało też daleko idące skutki, bo doprowadziło do zakończenia zatrudnienia osoby, która z owymi planami nie miała nic wspólnego. Dlatego naruszenie przepisów prawa pracy przy owym wypowiedzeniu uznano za rażące. Całość omawianego działania obwinionego wypełniała znamiona z art. 281 § 1 pkt 3 k.p.

M. K. w czasie opisanych działań nie znajdował się w sytuacji lub stanie, które wyłączałyby jego swobodę działania lub podejmowania decyzji. Jego zawinienie uznano wobec tego za niewątpliwe.

Z omawianych powodów sąd przypisał obwinionemu to, że:

- jako Wójt Gminy P., wykonując czynności jako organ prowadzący Szkołę Podstawową w S. zdecydował o niewypłaceniu w terminie nauczycielom szkoły: D. O., I. S., I. D.-W., A. S. (1), A. R., A. B., E. B., A. M., A. S. (2), M. Ż., T. Ł. i J. B. części wynagrodzenia za wrzesień 2020 roku - dodatku motywacyjnego - podejmując decyzję, by został wypłacony 29 września 2020 roku, to jest wykroczenia z art. 282 § 1 pkt 1 k.p.

- 28 maja 2020 roku w P., jako Wójt Gminy P., wykonując czynności jako organ prowadzący Szkołę Podstawową w S., wypowiedział Ł. B., zatrudnionej w tej Szkole jako nauczyciel mianowany, stosunek pracy, powołując się na zmiany organizacyjne, które w rzeczywistości nie miały miejsca, co stanowiło rażące naruszenie przepisów prawa pracy, to jest wykroczenia z art. 281 § 1 pkt 3 k.p.

Przy wymiarze kary dla obwinionego sąd miał na uwadze niewielką szkodliwość społeczną pierwszego z czynów – wykroczenia z art. 282 1 pkt 1 k.p. Polegał on na opóźnieniu wypłacenia tylko niewielkiej części wynagrodzenia pokrzywdzonych - dodatku przysługującego za trzy miesiące, a przy tym spóźnieniu niewielkim, bo wynoszącym mniej niż miesiąc, co ponadto nie spotkało się ze sprzeciwem nauczycieli. Zwiększa nieco wagę tego czynu fakt, że pokrzywdzone nim zostało 12 osób. Drugi z czynów obwinionego cechował się przeciętną szkodliwością społeczną. Na wymiar kary obciążająco wpływało to, że wymierzono ją łącznie za dwa wykroczenia.

Brak było innych okoliczności, które można byłoby uznać za obciążające. Okolicznością łagodzącą był z pewnością dotychczasowy tryb życia obwinionego, który nie tylko nie był karany, ale też wykonuje ważną funkcję w lokalnej społeczności.

Dlatego M. K. wymierzono najniższą możliwą karę przewidzianą przez art. 281 k.p., łącznie za oba wykroczenia, na podstawie art. 9 § 2 k.w. – 1.000 złotych grzywny. Na podstawie art. 119 § 1 k.p.s.w., zasądzono od niego na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane wydatki postępowania w wysokości 120 złotych ( ich wysokość ustalono zgodnie z § 2 i § 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 XII 2017 roku w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty sądowej od wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia) oraz wymierzono mu 100 złotych opłaty ( w myśl art. 3 ust. 1 w zw. z art. 21 pkt 2 ustawy z 23 VI 1973 roku o opłatach w sprawach karnych ).